Wie de vesting Brielle binnen loopt waant zich in een openluchtmuseum. De monumentale panden met fraaie gevelstenen, de pittoreske straatjes en de stadswallen met kanonnen en bunkers brengen je terug in de tijd van watergeuzen en gloeiende kogels. We starten de wandeling bij de stadsgracht en komen daar direct al Rochus Meeuwiszoon tegen. De slimme timmerman die op 5 april 1572 het Nieuwlandse sluisje open hakte en zo voorkwam dat Den Briel opnieuw in handen van de Spanjaarden viel. We dwalen door het stadje en komen langs de Hoofdwacht, het Historisch Museum en het Asyl voor Oude en Gebrekkige Zeelieden. Onderweg waarschuwen plakkaten ons de tiende penning te betalen. Bij de korenmolen beklimmen we de vestingwal en trekken daarna via de Kaaipoort het buitengebied in. We volgen het fietspad langs het Brielse Meer dat ons naar het Vrijheidsbos brengt. Een mooie plek om even te pauzeren. Na het voormalige vissersdorpje Zwartewaal komen we langs de oever van de Put van Heenvliet te lopen. Aan de afgeknaagde bomen is te zien dat bevers zich hier prima thuis voelen. Even later stappen we Heenvliet binnen. Achter de poort aan het eind van het marktplein schuilt de ruïne Ravesteyn. Onderweg naar de bushalte vangen we er slechts een glimp van op.
Afstand: 13,5 km.
Startpunt: Bushalte Centrum, Brielle
Eindpunt: Bushalte Heenvliet, Heenvliet
Parkeren: Tegenover restaurant Lotus, Oostvoornseweg 2, 3232 LD Brielle. Loop naar de rotonde en ga rechtdoor richting centrum.
Loop vanaf de bushalte naar de rotonde en ga RA richting centrum. Na de vestingwal RD, Nobelstraat. Ter hoogte van de markt LA, Koopmanstraat. Vóór het pleintje met kanon rechts aanhouden en direct RA, Kaatsbaan. Aan het eind LA en vóór het Asylplein RA tussen de metalen paaltjes door. Bij lantaarnpaal nr. 4 met routepijltjes RA, Kerkstraat. Einde straat voor de vestinggracht RA. Bij de ophaalbrug RD. Na café Dixi LA de brug over richting Molen ’t Vliegend Hert. Ga voor de molen RA over het vestingpad. Je kunt ook kiezen voor het pad op de kruin van de wal. Vóór Bastion II (Kruithuis) LA over het bastion. Aan het eind LA het vestingpad vervolgen. Direct na het dak van de Kaaipoort RA de trap af en beneden weer RA. Verlaat de vesting door de poort.
Kijkpunt 1: Eersteling der Vrijheid
“In naam van Oranje, doe open de poort!" Met deze kreet bevrijdden de watergeuzen Den Briel als eerste stad van Nederland van de Spanjaarden. Halverwege de 16e eeuw kwamen de Lage Landen, zoals Holland en België toen werden genoemd, in handen van de Spaanse koning Filips II. Hij voerde een waar schrikbewind uit. Veel protestanten, gewone burgers en edellieden vluchtten de zee op. Zij verenigden zich tot de “Watergeuzen” en werden door Willem van Oranje ingehuurd om te vechten tegen de Spaanse overheersing. Op 1 april 1572 kwamen ze tijdens een noordwesterstorm voor de poorten van Den Briel te liggen. Als blijkt dat de Spaanse soldaten op dat moment niet in de stad zijn grijpen zij hun kans. Met een scheepsmast beuken ze de Noordpoort open en nemen de stad in. Zo wordt Den Briel de Eersteling der Vrijheid en vormt een keerpunt in de Nederlandse geschiedenis. Daar zijn de Briellenaren trots op. Elk jaar op 1 april vindt de strijd tussen de Watergeuzen en de Spanjaarden opnieuw plaats. Duizenden mensen zien hoe de stadspoort wordt geramd en de geuzen triomferen. Daarna barst het feest los en vloeit het geuzenbier.
Na de gracht RA. Eerste weg LA, Zwarte Wegje. Je kruist de dijk en gaat bij P 21257 RA. Bij fietswegwijzer RA richting Vrijheidsbos. Je loopt langs de Bernisse, die vroeger de grens vormde tussen Voorne en Putten. Na ruim 1 km. RA en direct weer LA over de parkeerplaats het Vrijheidsbos in. Links en rechts van het wandelpad staan panelen met gedichten. Over een bruggetje kom je weer uit op het fietspad en ga je RA. Na een witte brug loop je aan de andere kant van het water verder. Op splitsing links aanhouden en onder de N57 door. Na het viaduct RD richting Zwartewaal. Volg het graspad tussen de bomen dat weer uitkomt op het fietspad. Aan het eind bij de voorrangsweg RD de dijk op. Je loopt Zwartewaal in.
Kijkpunt 2: Zwartewaal
Zwartewaal is aan het eind van de 12e eeuw ontstaan na de bedijking van de polders Zwartewaal en Heenvliet. De kreekmond tussen beide polders werd ingericht als vissershaven. Eerst leefde de bevolking van de visvangst op de rivier. Later schakelde men over op de zeevaart. De vissers vingen haring en kabeljauw bij de Doggersbank, de Deense kust en IJsland. Zij maakten daarbij gebruik van een nieuw scheepstype, de gaffelaar. Na de afsluiting van de Brielse Maas was het afgelopen met de visvangst. Nu liggen in het knusse haventje tientallen moderne pleziervaartuigen. Het historische pand aan de kop van de haven was vroeger een nettenpakhuis en zeilmakerij. Hierin is nu het Visserijmuseum gevestigd.
Waar je links het haventje ziet, houd je rechts aan, Dorpsstraat. Aan het eind van de haven, bij KP 31 LA. Na plaatsnaambord Einde Zwartewaal RA. Waar het beboste gedeelte stopt LA over het gras en verder RD vlak langs het water van de Put van Heenvliet. Op een gegeven moment kom je weer op het fietspad te lopen. Aan het eind van het fietspad even RA en vóór de verkeersweg LA langs het kanaal. Op kruising bij KP 36 RA. Na de jachthaven RD. Eerste weg RA. Na het plaatsnaambord van Heenvliet LA het park in. Blijf het hoofdpad volgen tot je uitkomt op een asfaltweg. Hier LA over het voetpad. Steek de Burchtweg over. Daarna LA de dijk op en deze schuin oversteken. Bij een asfaltweg RD en verder over het onverharde pad tot het eind. Steek de Toldijk over en ga RD Heenvliet in. Je komt door de Tolpoort met recht voor je de paardenmarkt.
Kijkpunt 3: Heerlijkheid Heenvliet
Als je op de markt van Heenvliet staat en om je heen kijkt, zie je nog veel herinneringen aan het verleden. De monumentale huizen, het Ambachtsherenhuis, de Tolpoort met de Toldam en niet te vergeten het marktplein zelf waar nog elk jaar de paardenmarkt wordt gehouden. In de tuin achter het Ambachtsherenhuis staat de ruïne Ravesteyn die herinnert aan het machtige verleden van de heer van Heenvliet. Heenvliet is ontstaan langs de rivier de Bernisse en verdiende geld aan de handel met schepen die langskwamen. In 1229 werd Heenvliet door Dirk II, Heer van Zeeland en Voorne, tot heerlijkheid verheven. Na de St. Elisabethvloed in 1421 nam door het verzanden van de Bernisse de handel af en ging men over op akkerbouw en veeteelt. Om de welvaart te bevorderen gaf de Heer van Heenvliet, Adriaan van Cruyningen, het plaatsje in 1469 stederecht. Dit hield in dat er elke zaterdag een weekmarkt en elke meimaand een jaarmarkt mocht worden gehouden. Daar hield het dan ook mee op. Het recht op verdediging en het uitoefenen van de rechtspraak, die bij normale stadsrechten horen, heeft Heenvliet nooit gekregen.
Na de poort LA, Stationsweg. Rechts tussen de bomen vang je nog een glimp op van de Ruïne Ravesteyn. Aan het eind RD, doodlopende weg. Na een bocht naar links kom je uit op een fietspad. Ga RA onder het viaduct door. Na het viaduct RA en nog een keer RA. Op de hoek met restaurant De Beren LA naar de bushaltes.
