Etappe 1 Wageningen - Rhenen 12,5 km.
Ik sta op het 5 Mei Plein met de gids Pad van de Vrijheid in mijn hand. Op 5 mei 1945 vond hier, in de ontvolkte stad Wageningen, in een hotel met de toepasselijke naam De Wereld, de overgavebespreking plaats tussen de geallieerden en de Duitsers. Een dag later werd de vrede getekend. Het begin van de vrijheid.
Centraal op het plein staat het Nationaal Bevrijdingsmonument. Een man, staand op een sokkel met leeuwen, steekt in dankbaarheid zijn armen omhoog naar de hemel: verlost uit de muil van de leeuwen. Elk jaar wordt hier op 5 mei om 0.00 uur het Bevrijdingsvuur aangestoken. Daarna wordt het vuur met fakkels in estafettevorm verspreid door heel Nederland en kunnen de bevrijdingsfeesten beginnen. In 2020 en 2021 strooide het coronavirus roet in het eten. Het Bevrijdingsfestival kon alleen online plaatsvinden.
Als protest tegen de avondklok werd Blote Jan, zoals het beeld in de volksmond heet, op 24 januari 2021 ingepakt met zwart plastic. Gelukkig werd hij snel weer bevrijd van zijn zwarte jas. De coronacrisis is niet te vergelijken met wat er in de oorlog heeft plaatsgevonden.
Op 9 juli 1945 onthulde Prins Bernhard een gedenksteen aan de muur van Hotel de Wereld. Een tweede plaquette met de beeltenis van de prins werd op 1 december 2005 onthuld door zijn kleinzoon, Pieter Christiaan. Prins Bernhard nam tot op hoge leeftijd op 5 mei de parade van veteranen af langs het hotel en was ereburger van Wageningen.
Hotel De Wereld is in 2004 gerestaureerd en in oude glorie hersteld. Je kunt koffie drinken in de lounge op dezelfde plek waar eens Prins Bernhard aan de onderhandelingstafel zat, overnachten in een vrijheidskamer en als je in de lift staat luister je naar koningin Wilhelmina die haar beroemde bevrijdingstoespraak houdt.
Op dit plein begint ook het Pad van de Vrijheid. We lopen al snel langs de Stadsgracht met de weermuur en de fundamenten van het Kasteel van Wageningen. Bij Museum De Casteelse Poort komen we een markeringspaal van de grote broer van het Pad van de Vrijheid tegen: de Voie de la Liberté. Deze bijna 2000 km. lange route volgt de wegen die het Amerikaanse leger in 1944 nam van Normandië
tot Bastogne en is later doorgetrokken naar Wageningen. In het Emmapark hangen knoestige oude platanen over de Stadsgracht. Wie zal niet treuren bij alles wat hier gebeurd is. Op de stoep voor Emmapark 7 herinnert een herdenkingssteen aan het leven van Albert Brommet. De oorlog overleefd, maar kort daarna gestorven. Even verderop, in de Walstraat, stond de
synagoge. Verwoest en nooit meer opgebouwd. We staan stil bij het monument De Levenspoort. 71 Joodse Wageningers werden tijdens de jaren 1940-1945 gedeporteerd en omgebracht.
We verlaten Wageningen en lopen het gebied De Nude in. Het klompenpad met het daarbij horende overstapje brengt ons bij de buurtschap Oude Nude. Het mooie asfaltpad daarna, dwars door een stuk nieuwe natte natuur met riet, kattenstaarten en eendenkorven, bevalt me beter.
We belanden op de Afweg. In de verte lonkt de Grebbeberg. In dit gebied lagen de voorposten als extra verdediging van de Grebbelinie. Het mocht niet baten. Op de eerste dag van de Slag om de Grebbeberg vielen deze voorposten al in handen van de vijand.
Nu hangt er een zwaar beladen regenwolk die probeert de berg over te komen. Waar ik al bang voor was gebeurt: de wolk breekt en stort zijn inhoud over het landschap uit. Verscholen achter een grote struik met de paraplu pal in de wind proberen we aan de ergste nattigheid te ontkomen. Opeens is het voorbij en is de zon weer de baas.
Via de Grebbedijk komen we bij de Grebbesluis met schuin daar tegenover het Hoornwerk. Het kleine haventje met enkele woonboten ligt er lieflijk bij. We bevinden ons echter op een strategisch punt. Door het openen van de sluis in het riviertje De Greb kon het voorliggende land onder water gezet worden. Om deze sluis te beschermen werd eind 18e eeuw het Hoornwerk aangelegd. In de meidagen van 1940 vormde het Hoornwerk een tweede verdedigingslinie voor de Grebbeberg. Nadat de voorposten door de Duitsers waren veroverd was het Hoornwerk aan de beurt. Na urenlang artillerievuur werd ook deze hindernis veroverd.
176 treden zijn nodig om de Grebbeberg te beklimmen. Het midden van de Ringwalburcht wordt bewaakt door een Galloway rund. We maken een omtrekkende beweging naar links en eten op de halfronde houten bank onze lunch. Gelukkig houdt de koe niet van brood en verdwijnt in de bosjes. We hebben een prachtig uitzicht op natuurgebied de Blaauwe Kamer en de Rijn. In de diepte voor ons houden lepelaars ook lunchpauze en zwaaien met hun snavels door het water op zoek naar voedsel.
We stappen weer op en komen langs een kasteelachtige ruïne. Dit was de voormalige woning van boswachter en schrijver Johan Veenhof. Hier deed hij inspiratie op voor meer dan 100 boeken.
We verlaten de Ringwalburcht door een opening in de wal en komen al snel uit bij de Klokkentoren van het Militair Ereveld.
Op de zuil staat een gedicht van J.C. Bloem:
Vijf dagen - en de vrijheid ging verloren
Vijf jaren - en eerst toen werd zij herboren
Zo moeizaam triomfeert gerechtigheid
Aan dit besef zij deze grond gewijd.
Het is altijd weer een indrukwekkende herdenkingsplek met het Leeuwenmonument en daarachter het Militair Ereveld. Zoveel jonge mannen die gestreden hebben voor onze vrijheid en dit met de dood moesten bekopen.
Door de bossen komen we langs een gereconstrueerd loopgraaf. Het is maar een klein stukje van de meer dan 4 km. lange loopgraaf in de stoplijn die op 13 mei 1940 werd doorbroken. Dat betekende het verlies van de Slag op de Grebbeberg.
Even verderop komen we langs Ouwehands Dierenpark. "Celebrate life" staat er bij de ingang. Het park is in feeststemming: de poorten zijn weer open, het reuzenpandajong Fon Xing is 1 jaar geworden, veel nieuwe dieren zijn geboren en drie getraumatiseerde beren krijgen een nieuw leven in het Berenbos. Wat een verschil met het drama dat zich hier afspeelde in de meidagen van 1940: roofdieren werden uit voorzorg geruimd en het park voor het grootste deel verwoest.
We slaan de uitnodiging voor het feest af en gaan verder op de route. Na een kronkelpad aan de overkant van de weg dalen we de Grebbeberg weer af en komen langs de Nederrijn te lopen. Dan is het nog maar een klein stukje naar station Rhenen.
