De Stingerbol staat op het terrein van de voormailge Prins Mauritskazerne in Ede. De Stinger dome is in 1993 gebouwd. Het deed dienst tot 2008 en is daarna ontmanteld door defensie. Wat is de Stingerbol eigenlijk? Lees het verhaal over de Stingerbol in de Ede-Stad van 07-02-2017.

Het markante gebouw was voorheen het enige oefencentrum van Nederland voor de luchtdoelartillerie. 

De Stinger dome zoals het gebouw officieel heet, is gebouwd in 1993. Het deed dienst tot 2008 en is daarna ontmanteld door defensie. Volgens bronnen binnen de gemeente moet er een nieuwe eigenaar komen, anders wordt het gebouw gesloopt.

Kiki Jamar van projectbureau Veluwse Poort, bevestigt dat er nog geen bestemming is voor de Stingerbol, maar zegt daarbij dat het nog helemaal niet zeker of deze wordt afgebroken. ,,De Stingerbol staat op Maurits Zuid. Dat kazerneterrein is gereserveerd voor het World Food Center. Het hele terrein wordt te zijner tijd overgedragen aan ontwikkelaar WFCD (Van Wijnen/Green). De plannen hiervoor zijn nog in de maak. Het is dus nog niet bekend wat er gaat gebeuren met de Stingerbol, misschien wordt deze wel opgenomen in de plannen."

Ed van Seters van het Platform Militaire Historie Ede zou het enorm betreuren als de Stingerbol verdwijnt. Hij laat een luchtfoto zien uit de glorietijden van de dome. Te zien is dat rondom de koepel diverse lesgebouwen stonden. Deze vormden met elkaar het Stinger trainingscentrum. De details die Van Seters naar boven haalt over de bol, schetsen een completer beeld van het karakteristieke gebouw.

SIMULATIERUIMTE Hij vertelt: ,,De dome was een simulatieruimte waarin soldaten konden oefenen met richten van de Stinger, een raketwerper van de schouder. Op het gewelfde plafond werden zon/wolken, dag/nacht situaties en bewegende vliegtuigen geprojecteerd, een 'schietbioscoop' dus. Bij dit precisiewapen was het van groot belang dat de soldaat leerde onderscheid te maken tussen vijandige en eigen vliegtuigen. Ook het bedienen van dit grote wapen en het richten op bewegende voorwerpen in de lucht vereiste de nodige training."

AMERIKA  Van Seters, voormalig beroepsmilitair en lange tijd gestationeerd bij de verbindingsdienst in Ede, was er in 1983 bij toen de Stingers in Amerika werden aangeschaft. ,,Het waren peperdure wapens en daar moest zeer zuinig mee omgegaan worden. Lange tijd beschikte de luchtdoelartillerieschool in Ede over een zogeheten dome-trainer; een halve luchtballon die door druk overeind werd gehouden. In 1993 kwam de Stinger dome naar Ede, toen het enige trainingscentrum voor dit raketwapen in Nederland."

Het wapenarsenaal dat Nederland toentertijd opbouwde had alles te maken met de dreiging van de Koude Oorlog. Van Seters tovert nog een oude foto tevoorschijn. Het is een plaatje van het bezoek van, toen nog, generaal Dwight D. Eisenhower aan Ede, in 1951. Als opperbevelhebber van de NAVO kijkt Eisenhower naar een demonstratie van een luchtdoelkanon.  

Van Seters glundert bij het zien van dergelijke hoogtepunten uit de Edese militaire historie. ,,De kazernes zijn zo belangrijk geweest voor Ede. Dan kun je er alleen maar op hopen dat bijzondere gebouwen als de Stinger dome bewaard blijven. Ter herinnering ook aan de duizenden jongens die hier zijn opgeleid."

DE STINGERBOL BLIJFT BEHOUDEN

STINGERBOL EN OEFEN-STINGER

In 1986 werden voor de Nederlandse Krijgsmacht 486 Stingers aangeschaft. Het achttien kilo wegende stingerwapensysteem, waarvan de infrarode zoekkop door de bedienaar op het gezicht op het doel werd gericht om na het verkrijgen van een lock zelfstandig zijn weg naar de warmtebron af te leggen. Het vormde een geducht en effectief wapen tegen laagvliegende vliegtuigen en helikopters. Het trainen van de dienstplichtigen op dit geavanceerde en dure wapen gebeurde in de Stingerbol. Leerlingen simuleerden  het schieten in de Stinger Trainer, mechanisch gebouwd in de jaren 80 en in 1992 voorzien van de laatste mogelijkheden van computer ondersteunend onderwijs. Het bolvorming onderkomen, de "Stinger-bol" was een schierbioscoop, waarin twee schutters tegelijk onder gesimuleerde gevechtsomstandigheden op het scherm geprojecteerde bewegende doelen onder "vuur" konden nemen. In het midden van de bol waren een tweetal projectoren opgesteld. Elk kan een doel (vijandelijk of eigen vliegtuig) projecteren. Andere apparatuur projecteerde , zon, wolken en terrein. Het was bovendien mogelijk de weersomstandigheden in de bol te variëren.

EXPOSITIES IN DE STINGERBOL

In het weekend van het VerenigingsErfgoed (20 en 21 april 2024) was er in de Stingerbol de pop-up expositie "Lessen uit de Koude Oorlog.